Yaşam döngüsü analizi, bir ürünün ya da hizmetin çevresel etkilerini, hammaddenin çıkarılmasından başlayarak üretim, kullanım, son kullanım ve atık yönetimi aşamaları dahil olmak üzere tüm yaşam döngüsü boyunca değerlendiren sistematik bir yöntemdir. Sürdürülebilirlik çalışmalarında kritik bir araç olarak kabul edilir. Çünkü çevresel etkiyi azaltma yollarını belirlemeye yardımcı olur.
Yaşam döngüsü analizi ürünlerin tüm yaşam döngüleri süresince potansiyel çevresel etkilerinin sistematik olarak analiz edilmesini ifade eden bir kavramdır. Söz konusu değerlendirme kapsamında ürüne dair üretim, dağıtım, kullanım ve kullanım ömrü sonu aşamaları da dahil olmak üzere pek çok soru işaretinin karşılanması söz konusu olmaktadır.
Yukarı akış ve aşağı akış süreçlerini de pek çok yönden değerlendirme fırsatı sunan yaşam döngüsü analizi kapsamında ürünlerin çevreye etkilerini daha titiz bir şekilde ele almak mümkün olmaktadır. Yaşam döngüsü analizleri çevreden gelen girdiler ile hava, su ve toprağa ait emisyonları ifade eden bir sürece işaret eder. ISO tarafından belirlenen ISO 14040 ve ISO 14044 kapsamında yaşam döngüsü değerlendirmesi yapmaya yönerge ve gereksinim sağlar. Geçmiş 30 yılda git gide önem kazanan bir seçenek olarak dikkat çeken yaşam döngüsü analizi, aynı zamanda ürünlerin standartları noktasında da fazlasıyla önem kazanan bir konu olmayı başarmıştır.
Ürün Yaşam Döngüsü Analizinin Faydaları
Yaşam döngüsü analizi faydaları kapsamında gerçekleştirilen değerlendirmeler çerçevesinde oldukça dikkat çekici bir çözüm olarak kabul edilmektedir. Ürünlerin üretimden son aşamaya ulaşana kadarki süreçlerini kapsayan bu analiz çerçevesinde firmalar ve servis sağlayıcılar açısından pek çok avantajdan söz etmek mümkündür. Aşağıda sıralanan faydaları değerlendirildiğinde yaşam döngüsü analizi oldukça ciddi bir çözüm olarak kabul edilmelidir.
Çevresel anlamda etkileri daha az olan ürünlere yönelik taleplerin teşviki.
Potansiyel iyileştirme ve yatırımlar kapsamında değerlendirmeler yapılması.
Tedarik süreçleri ile alakalı optimizasyonun gerçekleştirilmesi.
Üretim süreçlerinde her aşamada çevresel etkilerin tek tek değerlendirilmesi.
Ürünlerin imalat süreçlerinde sürdürülebilirliklerinin karşılaştırılması ve iyileştirmeler yapılması.
Ürünlerin sürdürülebilirliği kapsamında çeşitli yaşam döngüsü safhalarının ölçülmesi ve yönetilmesi.
Ürünlere dair yaşam döngülerine dair çevresel etkilerin saptanması.
Yol gösterici sürdürülebilirlik planlarının hazırlanması ve risklerle potansiyellerin değerlendirilmesi.
Tüm bu değerlendirmeler kapsamında daha makul çözümlere ulaşılması amaçlanmaktadır. Sürecin titizlik gerektirdiği ve profesyonel bakış açısıyla tamamlanması gerekliliği değerlendirildiğinde ürün yaşam döngüsü analizlerinin değeri açıkça ortaya çıkmaktadır.
Yaşam Döngüsü Analizinin Avantajları
Yaşam döngüsü analizleri ile pek çok açıdan avantajlı çözümlere ulaşabileceğinizi ifade etmek gerekir. Bu kapsamda önemli olan yaşam döngüsünün daha makul bir şekilde sürmesi ve analizlerle hedeflenen başarının elde edilmesidir. Yaşam döngüsü analizleri kapsamında aşağıdaki amaçlar dikkate alınarak hareket edilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Kaynak tüketiminin daha makul seviyelere düşürülmesi.
Sosyal etmenlerin iyileştirilmesi veya geliştirilmesi yönünde çalışmalar yapılması.
Ekonomik ve çevresel faktörler arasındaki pozitif bağlantıları betimlemek.
Tüm bu amaçların yanı sıra yaşam döngüsü analizi uygulama amaçları da dikkat edilmesi gereken unsurlar arasında kabul edilmektedir. Bu kapsamda önemli olan hususları da aşağıdaki gibi sıralamanın gerekli olduğunu ifade etmemiz gerekecektir.
Ürün Etki Ölçümü
Eko Etiketleme (Eco Label)
Çevresel Etkileri Belirleme
Ürün Karşılaştırma Çözümleri
Ürün Geliştirme ve İyileştirme
Stratejik Planlama
Karar verme
Pazarlama
Yaşam Döngüsü Analizi Nasıl Hazırlanır?
Yaşam Döngüsü Analizi, bir süreci ifade eden ve pek çok aşamadan oluşan alternatiflerden bir tanesidir. Bu bağlamda aşağıdaki adımları dikkate alarak bir yaşam döngüsü analizi nasıl yapılır? sorusuna cevap vermek mümkün olmaktadır.
Hammadde Üretimi: Ürün oluşturma için gerekli bir ya da birden fazla hammaddenin imal edilmesi.
Ürün veya Hizmet Üretimi: Ürün ya da hizmetlerle alakalı imalat aşamaları.
Tüketim – Kullanım: Ürün müşteriye ulaştıktan sonraki kullanım aşaması.
Bertaraf: Ürünlerin geri dönüşüme sokulmadığı durumlarda imha etme süreçleri.
Geri Dönüşüm: Ürünün tekrardan hammadde formuna dönüştürülmesi süreci.
Nakliye: Ürün ve hizmetlerin ara süreçler de dahil olmak üzere lojistik safhaları.
Yaşam Döngüsü Analizi Değerlendirme Adımları
Yaşam döngüsü analizi kapsamında değerlendirmelerin yapılması oldukça değerli olurken bu aşamaların neler olduğu ve nelerin dikkate alınması gerektiği de fazlasıyla önemli bir mevzu olarak kabul görmektedir. Farklı analiz ve aşamaları ifade eden adımları dikkate alarak sürece dair başarılı bir sonuç elde etmek mümkün olacaktır.
Hedef ve Kapsam Tanımlamaları
Hedef ve Kapsam Tanımlamaları, değerlendirilmesi istenen ürünün tanımlamalarının yapılması ve karşılaştırma amacıyla işlevsel bir temelin tercih edilmesini ifade eder. Sonrasında amaç, uygulama ve hedef kitle de dahil olarak hedefler belirlenir. Son safhada bu hedefin belirlenmesi kapsamında inceleme gerekip gerekmediği de dikkate alınmaktadır.
Envanter Analizi
Envanter analizi, verilerin derlenmesi ve ortamdaki bütün kaynakların işlenmesini ifade eder. Nihai envanter sayesinde bütün ürünler, girdiler ve çıktılar da dahil olmak üzere bir liste elde etme süreci söz konusu olur.
Etki Değerlendirmesi
Etki değerlendirmesi sayesinde kaynak kullanımı ve üretilen emisyonların potansiyel etkileri çerçevesinde sınıflandırmalar yapılmaktadır. Nicelik anlamında yapılan kategorilendirme çalışmasına ek olarak yaşam döngüsü analizi çalışmasının bir parçası olarak da değerlendirmeler yapmak söz konusu olmaktadır.
Yorumlama
Bilgiler; alaka düzeyi, kakılar, sağlamlık, veri kalitesi ve sınırlamalar bağlamında tartışılmaktadır. Ürün veya hizmetlere dair olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması adına sistematik çalışmaların yapılması da hedeflenmektedir.
Yaşam Döngüsü Analizi kapsamlı bir süreç ve çok önemli aşamaları içeren çalışmalar olduğundan bu süreci bir profesyonel desteği ile tamamlamak fazlasıyla önemlidir. Özellikle de ürün ve hizmetlerin çevresel etkilerini daha makul bir şekilde değerlendirebilmek adına titiz bir şekilde hareket etmek en doğrusu olacaktır.
Ürün Yaşam Döngüsü Analizi Örneği
Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi bir ürünün veya sürecin çevresel etkilerini başlangıçtan sona kadar analiz etmek için kullanılan bir yöntemdir.
Ürün Yaşam Döngüsü için Örnek Çalışma: Plastik Şişe Ürün Yaşam Döngüsü Analizi
Aşamaların Tanımlanması: Plastik şişenin yaşam döngüsü, hammaddelerin çıkarılması, üretim, dağıtım, kullanım ve atık yönetimi gibi aşamalardan oluşur.
Veri Toplama: Her aşamada kullanılan malzemelerin ve enerjinin miktarı, üretim süreçleri, taşıma mesafeleri, enerji tüketimi, su kullanımı, atık yönetimi gibi çeşitli veriler toplanır.
Çevresel Etkilerin Değerlendirilmesi: Toplanan veriler kullanılarak çevresel etkiler değerlendirilir. Örneğin, ham madde çıkarma aşamasında orman tahribatı, enerji üretimi aşamasında sera gazı emisyonları ve atık yönetimi aşamasında su kirliliği gibi etkiler belirlenir.
Sonuçların Değerlendirilmesi: Değerlendirme sonuçları analiz edilerek hangi aşamaların daha fazla çevresel etkiye sahip olduğu belirlenir. Bu bilgilere dayanarak, ürünün çevresel performansını artırmak için iyileştirme fırsatları belirlenir.
Örneğin, plastik şişe yaşam döngüsü analizi sonuçlarına dayanarak, ham madde çıkarma aşamasında orman tahribatını azaltmak için sürdürülebilir orman yönetimi uygulamalarının kullanılması, enerji üretimi aşamasında yenilenebilir enerji kaynaklarının tercih edilmesi, atık yönetimi aşamasında ise geri dönüşüm ve/veya geri kazanımın teşvik edilmesi gibi önlemler alınabilir. Yaşam döngüsü analizi, bir ürünün veya sürecin çevresel etkilerini sistematik olarak değerlendirmeye yardımcı olur ve sürdürülebilir üretim ve tüketim uygulamalarının geliştirilmesine katkıda bulunabilir.
-nasil-azaltilir.jpg)
.jpg)
