Ürün Karbon Ayak İzi, ürünlerin hammadeden geri dönüşüme kadar olan ömrü bayunca toplam karbon miktarının hesaplanmasına denir. Ürün karbon ayak izi, ürünlerin çevresel etkilerini değerlendirmek ve daha sağlıklı bir çevreye zemin hazırlamak açısından dikkat çeken bir konudur.
Son yıllarda pek çok üretici ve tüketici açısından ele alınan ürün karbon ayak izi, markalar açısından geri dönüşüme ve çevrenin geleceğini korumaya yönelik bir sorumluluk olarak da kabul edilmektedir. Bu rehberde ürün karbon ayak izi nedir? ürün karbon ayak izi doğrulama nasıl yapılır? Erün karbon ayak izi hesaplama nasıl gerçekleşir? gibi pek çok soru işaretine cevap bulabileceksiniz.
Ürün Karbon Ayak İzi Nedir?
Ürün Karbon Ayak İzi (Product Carbon Footprint); bir ürün hammaddesinin çıkarılmasından, üretimine, kullanımından atık haline gelmesine, geri dönüşümden tekrar hammadeye dönüşütürülmesi ya da düzenli depolam, enerjiye dönüştürülmesi boyunca sebep olduğu karbon emisyonlarına denir.
ISO 14067 Ürün Karbon Ayak İzi, Ürünün ilk hammaddedenn, tekrar geri dönüştürülmüş hammadeye dönüşünde geçirdiği süre boyunca üretim süreçlerinden, nakliyesinden, kullanılmasından, geri dönüşümünden kaynaklanana karbon emisyonlarınının hesaplanmasına denir.
ISO 14067 Ürün Karbon Ayak İzi, bir ürünün üretilmesi, kullanımı, tüketimi, atığa dönüşme ve geri dönüşümü olarak yaşam döngüsü boyunca sebep olduğu karbon emisyonuna denir.Ürün karbon ayak izi, ürün sebepli iklim etkilerini belirlemede kullanılan en ideal tespit yöntemi olarak bilinmektedir.
Ürünlerin tüm yaşam döngüsü süresince hammadde formundan ürünün bertaraf edileceği ana kadar iklime yönelik etkileri vardır. Sera gazı emisyonları şeklinde görülen bu durumlar nedeniyle ürünün karbon ayak izi değerlendirmesi yapılması gerekmektedir. Ürün Karbon Ayak İzi kapsamında ürünün çevreye yönelik etkilerinin tanımlanması, analiz edilmesi ve uygun önlemler çerçevesinde azaltılması ya da mümkünse ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır.
Ürün Karbon Ayak İzi ile ilintili bir konu olarak Karbon Ayak İzi (CCF) de ürünün çevreye etkilerinde önemli bir yere sahiptir. Markanın ürünle alakalı aldığı önlem ve yaptığı çalışmaları kapsayan CCF, belirli norm ve kurallar çerçevesinde kontrol edilmektedir. Bu bağlamda 2050 yılına kadar karbondan arındırılması hedeflenen dünya için önemli adımların atılması da söz konusu olabilecektir.
Ürünlerin sera gazı emisyonları ile alakalı şeffaf bir anlayış benimsenmesi noktasında geliştirilen birkaç standart bulunmaktadır. Bu standartların geliştirmesi devam ederken dünya çapında kabul gören 3 temel standarttan söz etmek gerekmektedir. Söz konusu ürün karbon ayak izi standartları; GHG Protokolü, PAS 2050 ve ISO 14067 olarak kabul edilmektedir.
ISO 14067 Standardı Nedir?
ISO 14067, Uluslararası Standartlar Organizasyonu tarafından oluşturulmuş bir standarttır. Ürün karbon ayak izi konusunda yüksek olasılıkla en yaygın kullanılan alternatiftir. İklim değişikliğinin tek başına bir etki kategorisi olduğundan hareketle denge sınırlarının tanımlanmasında önemli bir yere sahiptir.
Bu standardın geniş kapsamda bütün ürünler için uygulanabiliyor olması ve şeffaflığı sağlaması çok yaygın tercih edilmesini sağlar. İlgili yönerge ve gereksinimlere uygun hareket etmeyi sağlarken kararlar, hedefler ve kapsam tanımlaması ile veri toplama süreçlerini de kontrol altına almaktadır.
ISO 14067, Ürün karbon ayak izi kapsamında yaygın olarak kullanılan kapsam ve sınırlamalar ile alakalı şu detaylara dikkat etmek gerekir. İşletmeler ve tüketiciler açısından değeri oldukça fazla olan karbon ayak izi kapsamında pek çok düzenleme getirilmektedir. Söz konusu bağlamda şu detaylar öne çıkmaktadır.
Ürün karbon ayak izi süreci gerek ulusal gerekse de uluslararası düzenlemeler kapsamında dikkate alınması gereken aşamaları ifade eder. Özellikle AB ülkeleri ile ticaret yapan işletmeler açısından karbon ayak izi ve yaşam döngüsü değerlendirmesinin 3 aylık süreçlerle gerçekleştirilmesi gereklidir.
AB ülkeleri başta olmak üzere pek çok ülkeye ticari kapıları aralayan bu çözüm aynı zamanda marka ve kurumlar arasında pek çok avantajı da ön plana çıkarmaktadır. Aşağıda ürün karbon ayak izi değerlendirmeleri ile elde edebileceğiniz avantajları inceleyebilirsiniz.
Ürün kalitesinde iyileşme potansiyeline ulaşmak mümkündür,
Rekabet avantajı elde ederek rakipleri geride bırakabilirsiniz,
Risk yönetimini daha iyi seviyeye taşıyabilirsiniz,
Kamuoyunda daha ideal bir marka imajı yaratabilirsiniz,
Pazar payını arttırarak yeni iş fırsatlarına ulaşabilirsiniz,
Tedarik zinciri yönetimi ile başarıyı sürdürülebilir kılabilirsiniz.
Tüm bu avantajları düşünüldüğünde ürün karbon ayak izi değerlendirmesi büyümek isteyen her marka açısından olmazsa olmazlar arasında yer alacaktır.
Ürün Karbon ayak izi hesaplama hem bireysel hem de kurumsal ölçekte mutlaka dikkat edilmesi gereken konulardan biri olarak kabul görmektedir. En basit ifadeyle yakıt tüketimi ve emisyon faktörünün çarpılmasıyla bulunan değer ürünlere de uygulanabilmektedir.
Ürünün üretimden tüketime ve hatta yok edilmesine varan süreçte bütün emisyon kaynakları ve miktarları dikkate alınmaktadır. Bu doğrultuda hesaplamaların doğru bir şekilde tamamlanması mümkündür. Ürün karbon ayak izi hesaplamaları genellikle profesyoneller tarafından yapıldığında doğru sonuçlar vermektedir.
Zira bu hesaplamalar önlem almak amacıyla birer çıktı olarak kabul görmektedir. Siz de bir marka ya da kurum olarak ürün karbon ayak izi hesaplamalarını profesyonellere devrederek sürecin daha makul bir şekilde gerçekleşmesine imkân tanıyabilirsiniz.
ISO 14067 Belgesi Nedir?
ISO 14067 Sera Gazları - Ürünlerin Karbon Ayak İzi Hesaplama standardı, bir ürüne ait sera gazı emisyonlarının karbondioksit gazı eşdeğeri cinsinden hesaplanmasını tanımlar. ISO 14067 standardı ile ürünlerinize ait karbon ayak izi hesaplamalarının nasıl yapılacağını, raporlamaların neler içermesi gerektiğini belirleyebilirsiniz.
Standardın ISO tarafından yayınlanmış olması, uluslararası bir yöntem olarak kabul edildiğini ifade eder. ISO 14067, “Çevresel etki değerlendirmesi – Karbon ayak izi – İlkeler, gereksinimler ve yönergeler” standardıdır. Bu standardın temel amacı, organizasyonların ürünlerinin karbon ayak izlerini ölçmesi, raporlaması ve doğrulaması için gereksinimleri belirlemektir.
ISO 14067 Ürün Karbon Ayak İzi Belgesi, bir işletmenin üretmiş ya da piyasaya sunmuş olduğu ürün/ürünlerine ait sera gazı emisyonlarını gösterir. ISO 14067 Belgesinde ürünün yaşam döngüsü boyunca sebep olduğu 6 adet sera gazını ton cinsinden miktarları olarak yazılır.
ISO 14067 Ürün Karbon Ayak İzi Belgesi, Ulusal yada Uluslararası Belgelendirme kuruluşlarının denetimi ve doğrulama çalışmaları sonucunda işletmelere verilir. Ürün karbon ayak izi belgesi almak için işletmelerin öncelikle ürünlerine ait sera gazı emisyonlarını karbondioksit gazı eşdeğerinden hesaplaması, raporlaması gerekmektedir.
Hesaplama ve Raporlamalarını ISO 14067 standardına uygun olarak gerçekleştiren işletmeler, bir sonraki aşamada Belgelenedirme / Doğrulama kurulşularına başvuruda bulunurlar. Belgelendirme kuruluşları ürünün üretildiği tesise yerinde denetim gerçekleştirir. Yapılan hesaplama ve raporlamalarını ISO 14067 standardına uygun olarak denetler ve sonuçları uygun görmesi halinde doğrular. Doğrulama denetimi sonrasında başvuruda bulunan işletmelere Ürün Karbon Ayak İzi Belgesi verilir.
PAS 2050 Nedir?
PAS 2050, temelleri 2008 yılında İngiliz Standartları Enstitüsü tarafından yayınlanan standarda dayanmaktadır. 2011 yılında ürün ve hizmetlere yönelik CO2 dengesinin ölçülmesi amacıyla uluslararası seviyede tutarlılığı olan bir yöntem sağlanmak üzere revizyonu tamamlandı.
Günümüzde PAS 2050 olarak bilinen standart, ulusal ve uluslararası pek çok saygın şirketin uyguladığı standartlar arasındadır. Bu yönüyle ürün karbon ayak izi hesaplamaları söz konusu olduğunda PAS 2050, söz edilmesi gereken ilk faktörlerden bir tanesidir.
Örnek Ürün Karbon Ayak İzi : Cep Telefonu
Ürün Karbon Ayak İzi için Üretim Aşaması: Cep telefonunun üretim aşamasında hangi malzemelerin kullanıldığını ve bu malzemelerin hangi kaynaklardan geldiğini belirleyin. Örneğin, cep telefonunun plastik kasa, cam ekran, metal bileşenler ve elektronik devreler gibi çeşitli bileşenlere sahip olabilir. Bu malzemelerin üretiminde kullanılan enerji kaynaklarını (örneğin, fosil yakıtlar, yenilenebilir enerji kaynakları) ve üretim sürecindeki sera gazı salımlarını (örneğin, CO2, metan) belirleyin.
Ürün Karbon Ayak İzi için Taşıma Aşaması: Cep telefonu üretim tesisi ve nihai kullanıcı arasındaki taşıma süreçlerini değerlendirin. Örneğin, cep telefonunun üretim tesisi, depolama merkezi, distribütör ve son kullanıcıya sevk edilirken kullanılan ulaşım yöntemleri (örneğin, karayolu, denizyolu, havayolu) ve bu ulaşım yöntemlerinin enerji kullanımını ve sera gazı salımlarını hesaplayın.
Ürün Karbon Ayak İzi için Kullanım Aşaması: Cep telefonunun kullanım sırasında tükettiği enerjiyi belirleyin. Örneğin, cep telefonunun şarj edilmesi, kullanılması ve veri iletişimi için gereken enerji miktarını hesaplayın. Ayrıca cep telefonunun kullanım süresi, güç tüketimi modları ve kullanıcı davranışları gibi faktörleri de dikkate alın.
Ürün Karbon Ayak İzi için Atık Yönetimi: Cep telefonunun kullanım ömrü sona erdiğinde atık yönetimi süreçlerini değerlendirin. Örneğin, cep telefonunun geri dönüştürülmesi veya imha edilmesi için hangi yöntemlerin kullanıldığını, geri dönüşüm oranlarını ve atık yönetimi süreçlerinin sera gazı salımlarını hesaplayın.
Ürün Karbon Ayak İzi için Diğer Faktörler: Ürünün karbon ayak izini etkileyebilecek diğer faktörleri de dikkate alın. Örneğin, ürünün kullanıcılar tarafından kullanılan aksesuarlar, ürünün ömrünün uzatılması için yapılan bakım ve onarımlar gibi faktörleri hesaba katın.
Sonuç olarak, yukarıdaki faktörleri dikkate alarak, bir cep telefonunun karbon ayak izini hesaplayabilirsiniz. Bu hesaplamalar, ürünün yaşam döngüsü boyunca doğrudan ve dolaylı olarak serbest bıraktığı sera gazı emisyonlarını belirlemenize yardımcı olacaktır.
-nedir-.jpg)
