Karbon Ayak İzi Azaltma, basit tanımı ile ülkelerin, şehirlerin, şirketlerin ve insanların sebep oldukları sera gazı emisyonlarını azaltması olarak tanımlanabilir. Karbon ayak izi, fosil yakıtlarının kullanımının düşürülmesi ve kaynakların yeniden kullanımı ile azaltılır. Ülkelerin karbon emisyonlarına vergi uygulamalarını devreye alacakları üzerine açıklamalar yapması ile karbon ayak izi azaltmanın önemini her geçen gün arttırmaktadır. Karbon Ayak İzi fosil yakıtların yerine yeşil enerji kullanımı, enerji verimliliği çalışmalarıve kaynakların yeniden kullanımı ile azaltılır. Paris Protokolü kapsamında ülkeler, yeryüzünün 2.0 derecenin altında ısınma hedefinin gerçkelşetirilmesi için Ulusal Katkı Beyanlarını sunmuşlardır. Ulusal katkı beyanları gereği ülkeler Net Sıfır Karbon olacakları yılları Birleşmiş Milletlere taahüt etmişlerdir. Bu taahütün yerine getirilmesi için ülkeler karbon emisyonlarının azaltımını planlamıştır. Karbon ayak izi azaltımı çalışmalarında devletlere, sivil toplum kuruluşlarına, işletmelere ve bireylere ayrı ayrı görevler düşmektedir. Karbon ayak izi azaltımı için ülkelerin, sivil toplum kuruluşlarının, işletmelerin ve bireylerin ortak çalışma yürütmeleri gereklidir. Sadece tek taraflı olarak yapılan çalışmalar karbon ayak izi azaltımı için yeterli olmayacaktır.
Karbon Ayak İzi Neden Azaltılmalıdır?
Dünyamız, 1950 yılından sonra küresel ısınma etkisi altına girmeye başlamıştır. Son 800 bin yılın karbon dioksit artışları modellendiğinde, karbondioksit gazı salınımının tarih boyunca 1950 yılındaki seviyeye ulaşmadığı görülmektedir. Yeryüzünün okyanuslar, ağaçlar, toprak, bitkiler gibi organlarıyla karbon gazını yakalama, depolama ve temizleme yeteneği bulunmaktadır. Bu yetenek iklimin doğal dengesinde kalması için önemlidir. 1950 yılı sonrasında yeryüzünün karbon yakalama ve depolama yeteneği, sera gazı emisyon salınımlarının altında kalmıştır. Bu tarih itibariyle sera gazları atmosferde her geçen gün birikmeye devam etmektedir. Son yıllarda atmosfere salınan karbon gazının %44 ü atmosferde asılı olarak birikmeye devam etmektedir.
Karbon ayak izi salınımlarının artışı sera gazı tabakasının kalınlaşmasına sebep olmaktadır. Sera gazı tabakasının kalınlaşması, yer yüzünden sekip atmosferi terk etmesi gereken güneş ışınları ve ısısının, tekrar yer yüzüne dönmesine sebep olmaktadır. Atmosfer ile yerkürü arasında kalan ısı ve ışınlar, yeryüzü sıcaklığını arttırmaktadır. Artan yeryüzü sıcaklık ortalaması, su seviyesinin yükselmesi, doğal dengenin bozulması ve iklim değişikliği gibi sonuçlara yol açmaktadır. Bu olumsuzlukların giderilmesi için karbon ayak izi azaltılmalıdır. Atmosfere salınan sera gazlarının oranının artması, küresel ısınma, deniz seviyelerinin yükselmesi, aşırı hava koşulları ve doğal yaşam alanlarının tahribatı gibi olumsuz çevresel etkilere yol açar.
Karbon Ayak İzi Azaltacak En Etkili 10 Yöntem
Yapılan araştırmalara göre Karbon salınımlarının %55 i sanayi kuruluşlarından %10 u devletlerden kaynaklanmakta iken bireylerin karbon ayak izi salınımları %35 seviyesinde. Ancak dolaylı olarak düşünüldüğünde sanayi ve devlet faaliyetleri, bireyler için gerçekleştirilmekte. Bu nedenle karbon ayak izi azaltma çalışmalarına ilk olarak bireylerden başlanması gerekmektedir.
Bireyler için Bireysel Karbon ayak izini azaltacak basit ama en etkili 10 yöntem şunlardır;
- Bireysel Karbon Ayak İzinizi ölçün ve Takip Edin,
- Sadece İhtiyacınız kadar tüketin,
- Plastik ve Fosil Yakıt Kullanımını Azaltın,
- Yenilenebilir enerji kullanımını arttırın,
- Enerji Verimlilik Analizi Yaptırın ve Isı Pompası Kullanmaya Başlayın
- Tek başına araç kullanmayın ve Toplu Taşıma Araçlarında Tramway/ Tren Tercih Edin
- Kullanmadığınız eşyaları başka kişilere ulaştırın, Tamir Edin, Yeniden Kullanın, Geri Dönüştürün
- Yerel ve mevsiminde yiyecekler tüketin, et tüketimini azaltın,
- Klimanızı, buzdolabınızı ve kombinizi 1 Derece Düşürün,
- Su tüketimini azaltın, atık suyunuzu farklı alanda yeniden kullanın,
İşletmeler için Kurumsal Karbon ayak izini azaltacak basit ama en etkili 10 yöntem şunlardır;
- Kurumsal karbon ayak izinizi ölçün ve takip edin, personelinizi eğitin,
- Plastik kullanmayın, geri dönüşebilen malzemeleri tercih edin,
- Fosil yakıtları yakmayın, yenilenebilir enerji yatırımı yapın,
- Ürünlerinizin yaşam döngüsünü safhalarını analiz edin,
- Döngüsel ekonomi modeline geçin, ürünlerinizin kullanımı sebepli karbon ayak izini minimuma indirin,
- Doğal kaynak kullanımını azaltın, geri kazanılmış hammadde kullanımını arttırın,
- Enerji verimlilik analizi yapıtırın, makinelerinizi upgrade edin,
- Nakliye mesafelerinizi ve sefer sayılarını azaltın, nakliyelerde tren kullanımını arttırın,
- Karbon yakalama ve depolama alanları oluşturun,
- Isı Üretme ve Yakma Proseslerinizi yeniden tasarlayın, ısı kaçaklarını engelleyin,
Karbon Ayak İzi Azaltma Yöntemleri Nelerdir?
Karbon Ayak İzi Azaltma yöntemleri ülkeler, şehirler, işletmeler ve bireyler için değişkenlik göstermektedir. İşletmeler için Karbon Ayak İzi Azaltma Yöntemleri, yine işletmelerin türlerine göre değişkenlik gösterecektir. Ancak temel olarak karbon ayak izi azaltma yöntemlerinden bahsetmek mümkün. Temel karbon ayak izi azaltma yöntemleri ; enerji tüketiminin en verimli hale getirilmesi, enerji tedariğinin yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanması, hammadde kullanımının mümkün olan en üst seviyede geri dönüştürülmüş kaynaklardan temin edilmesi, döngüsel ekonomi uygulamaları, ulaşım ve transportların optimize edilmesi, karayolundan daha çok demir yolu ve deniz yolunun tercih edilmesi, elektrikli araçların kullanılması, satılan ürünlerin geri dönüşüme imkan verecek şekilde tasarlanması olarak sıralanabilir.
Ölçmediğimiz karbon ayak izini azaltmamız mantık dışıdır. Karbon ayak izi azaltma yöntemlerinin ilk maddesi mevcut karbon ayak izi salınımlarının ölçülmesi olmalıdır. Karbon ayak izi azaltma hedefine ulaşılması için izlemesi gereken adımların başında sebep olduğu Kurumsal Karbon Ayak İzi miktarını ölçmesi ve raporlamasıdır. Bu raporun sonucunda göre karbon ayak izi azaltma planlamasını yapmalıdır.
Karbon Ayak İzi Azaltma Yaklaşımları Şunlardır;
- Karbon Emisyonu Oluşumunun Engellenmesi
- Karbon Uzaklaştırma (Carbon Removal)
- Karbon Yakalama (Carbon Capture) ve Karbon Depolama (Carbon Storage)
- Karbon Dengeleme (Carbon Offsetleme)
Karbon Ayak İzi Azaltma Yöntemleri arasından en çok tercih edilen karbon emisyonlarının oluşumunun engellenmesi ile azaltılmasıdır. Ancak işletmeler için karbon emisyonlarının oluşumunun engellenemediği durumlar mevcuttur. Bu durumlara hammadde kaynaklı karbon emisyonları, ulaşım kaynaklı karbon emisyonları, toprak kullanımı kaynaklı karbon emisyonları örnek olarak verilebilir. Karbon emisyonlarının oluşumunun engellenmesi ile azaltılmasının tamamlanmasının ardından uygulanabilecek yöntemlerin başında Karbon Yakalam (Carbon Capture) ve Depolama yöntemi gelmektedir. Ancak bu yöntem henüz teknoloji aşamasında olması sebebiyle oldukça pahalıdır. Bir ton karbondioksit in yakalnaması ve depolanması maliyeti ortalama 300 Euro / Ton Co2e seviyelerindedir. Özellikle yeşil çelik sektörünün çok ilglilendiği bir yöntem olan KArbon Yakalama teknolojilerinin henüz ticarileşmemesi, sera gazı emisyonlarının azaltılması gerekliliği için kötü durumlardan biridir.
Konunu uzmanlarının en çok onaylamadığı yöntem ise Karbon Dengeleme yöntemidir. Karbon dengeleme yöntemi özellikle 2022 yılı itibariyle ingiliz basının hedefi haline gelmiştir. Karbon Ticareti ile para aklama yapıldığı iddiaları yayılmışıtır. Karbon ticareti ile karbon nötr hale gelinmesini yeşil yıkama (green washing) uygulamalarından biri olarak tanımlamıştır. Karbon dengeleme basit olarak işletmelerin sebep oldukları karbon emisyonlarına denk gelecek miktarda karbon kredisi alarak emisyonlarını sıfırlama anlamına gelmektedir.
Karbon Ayak İzi Hesaplama ile Azaltma: İşletmeler ve organizasyonlar genellikle sektörlerine özgü hesaplama yöntemleri kullanırlar. Sektöründe önemli yeri olan bir şirketin karbon ayak izi, onun çevre üzerindeki etkisinin önemli bir ölçüsüdür. Sera gazı protokolü, karbon ayak izi ölçümü ve raporlaması için küresel bir kurumsal standarttır. Bir şirketin ürettiği Sera gazı (GHG) emisyonlarının ölçümünü, yönetimini ve raporlanmasını standartlaştırır. Sera gazı protokolü, Dünya Kaynakları Enstitüsü (WRI) ve Dünya Sürdürülebilir Kalkınma İş Konseyi (WBCSD) tarafından ortaklaşa oluşturulmuş ortak bir protokoldür. Şirketler karbon ayak izi hesaplaması yapmak için Kapsam1, Kapsam 2 ve Kapsam 3 emisyonlarını kullanırlar.
- Kapsam 1 Karbon Ayak İzi Miktarını Azaltma: bir kuruluşun kontrol ettiği veya sahip olduğu faaliyetlerden kaynaklanan, doğrudan havaya salınan emisyonları temsil eder. Motorlu taşıtlar gibi şirketin sahip olduğu mobil kaynaklardan kaynaklanan emisyonlar, fosil yakıt yakan kazan, fırın veya jeneratörlerden kaynaklanan emisyonlar ve endüstriyel proseslerden kaynaklanan emisyonlar bu sınıfa girer.
- Kapsam 2 Karbon Ayak İzi Miktarını Azaltma: Satın alınan enerjinin tüketimiyle ilişkili emisyonları temsil eder. Doğrudan şirkette üretilmeyen ancak şirketin faaliyetlerinin sonucu olan emisyonlar ve doğrudan şirket tarafından kontrol edilmeyen ancak şirketin büyüklükleri üzerinde önemli etkisi olan kaynaklardan kaynaklanan emisyonlar bu sınıfa girer.
- Kapsam 3 emisyonları, şirketin kontrolü veya mülkiyeti dışında kalan şirket dışı faaliyetlerden kaynaklı olan emisyonlardır. Scope 2’de sınıflandırılmayan emisyonlar, iş seyahatleri, atık imhası, malzemenin üçüncü bir tarafça satın alınması ve taşınması gibi faaliyetler bu kapsama girer. Scope 3, en geniş ve en az kesin olarak tanımlanmış kategori olarak bilinir.
- İzleme ve Veri Toplama: Karbon ayak izi hesaplamasında veri toplama ve okuma çok önemlidir. Tüm emisyonlar sınıflandırılmalı ve değerlendirilmelidir. Bu veriler, enerji tüketimi, yakıt kullanımı, atık yönetimi ve tedarik zinciri gibi çeşitli kaynaklardan gelir.
- Top-Down Yaklaşımı: Top-Down yaklaşımı ülke veya bölge çapında sera gazı emisyonlarını hesaplayarak farklı organizasyonların karbon ayak izini belirler. Bu yöntem genellikle daha büyük organizasyonlar için kullanılır.
- Bağımsız Doğrulama: Bazı büyük firmalar, karbon ayak izini bağımsız bir üçüncü taraf tarafından doğrulatma sürecini benimsemek isteyebilirler. Bu, hesaplamaların daha güvenilir ve şeffaf olmasına yardımcı olabilir.
Karbon Ayak İzi Azaltma İçin Neler Yapılmalıdır?
Karbon ayak izini azaltmanın pek çok faydası vardır. Her dünya vatandaşı, sosyal sorumluluklarını yerine getirerek çevreyi daha yaşanılabilir bir hâle getirebilir. Genel olarak karbon ayak izi azaltmanın faydaları şunlardır:
- Karbon ayak izini azaltmak, sera gazı emisyonlarını düşürerek iklim değişikliğini önlemeye yardımcı olur.
- Enerji tüketimini düşürür ve enerji dolayısı ile oluşan maliyetleri azaltarak bireysel ve toplumsal düzeyde tasarruf sağlar.
- Karbon azaltma çabaları, yeşil enerji ve sürdürülebilir teknolojilerin gelişimini teşvik eder, böylece iş fırsatları yaratır.
- Daha düşük karbon emisyonları, şehirlerde temiz ve sağlıklı yaşam alanları oluşturmaya yardımcı olur. Yeşil alan oranının artması, bisiklet yollarının yapımı ve trafik oranının azaltılması insanları daha aktif ve sağlıklı bir yaşam sürdürmek için teşvik eder.
- Fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltmak enerji güvenliğini artırır. Bu da uluslararası kaynaklara olan güveni azaltır.
paylaş
twittle
paylaş
paylaş
