Besin zinciri doğadaki belirli bir dengeyi oluşturur. Bu denge ve zincir hem hayvanlar hem de insanlar için çok önemlidir.
Yaşam içerisinde yaşam ile beraber birlikte gelen ve çok önemli olan bazı unsurlar vardır. Besin, her canlı için önem taşıyan bir gereksinimdir. Besin zincir ele alınırken bir piramit şeklinde gösterilir.
Piramit içerisinde yer alan katmanlar belirli bir sıralama ve olaya göre dizilmiştir. Piramitlerin içerisinde ise hayvanların isimleri yer alır. Orada sıralı bir şekilde yer alan hayvanlar özelliklerine göre yerleştirilir.
Besin Zinciri Neden Önemlidir?
Hayvanların beslenme şekillerine ve özelliklerine göre piramit katmanlarına yerleşmeleri sonucunda zincir oluşur. Hayvanların özellikleri kadar üstün bir konuma gelme çabaları da katmanlardaki yerlerini belirlemeye yeter.
Zincir içerisinde en büyük ve en küçük canlılar yer alır. Doğanın kuralı gereği hayvanlar arasında besin konusunda bir sıralama vardır. Birtakım hayvanlar bir başka hayvanları tüketir ve bu şekilde zincir oluşur.
Aslında güçlü olan kendinden güçsüz olan uygun özellikli hayvanları tüketebilir. Canlıların birbirini tüketmesi üzerine anlaşılır bir şekilde dizayn edilmiş zincire bakıldığında bir düzen anlaşılır.
Besin zinciri üzerinde birçok hayvan ve canlı yer alır fakat genel olarak 3 temel kategori altına toplama gerçekleşir. Bu çeşitler; üretici, tüketici ve ayrıştırıcı şeklindedir. Zincir içerisinde yer alan hayvanların herhangi birisinin yaşamında bir sorun yaşaması bir önceki zincirde yer alan hayvanın tüketiminin de riske girmesi anlamına gelir.
Yani buradan da anlaşılır ki zincir üzerinde mükemmel bir denge kurulmuştur ve bu denge de yaşamdaki besin sıralamasını yansıtmaktadır. Zincir üzerindeki dengenin herhangi bir zarara uğramaması için doğal yaşamın şartlarının etkilenmemesi gerekir.
Bazı hayvanlar dış etkenlerden etkilenebiliyor ve nesil olarak tükenebiliyor. Bu tükenmenin yalnızca o gruba zararı yoktur. Aynı zamanda besin zinciri içerisindeki bir üst grup canlısı ve bir grup altı canlısına da zararı vardır. Zincirin birtakım rolleri vardır:
1- Enerji Akışı
Enerji akışı sayesinde her piramidin birbiri için önemi yer alır. Bitkilerin enerji üretmesi ile bir diğer grup yanı tüketiciler yarar sağlar. Bitkilerin ürettiği enerji ile otoburlar beslenirken ve hayata tutunurken otoburlar da bir diğer katmana besin üretir. Etoburlar da otoburlar ile zincir gereği beslenmeyi gerçekleştirir. Sağlanan enerji akışı zincirin ve ekosistemin bir rolüdür.
2- Popülasyon Kontrolü
Zincir oluşumu ile popülasyon denetlenmesi de gerçekleşir. Zincir içerisinde yer alan bir hayvanın ekosisteme eklenmesi dengeyi bozabilecekken aynı şekilde ekosistemden canlının eksilmesi de etkiler.
Ekosistemden bir çıkış veya giriş olduğunda diğer tüm katmanlar da büyük etkilenir. Canlı tür sayısı azalıyorsa ya insani etki ya da doğal bir etki vardır. Avlanma bu durumu oluşturabilirken artışa geçen canlının fazla besin kaynağı tüketimi de bir açıklamadır.
3- Besin Transferi ile Besin Zinciri
Besin maddelerinin transferini sağlayan bu rol oldukça önemlidir. Zincir içerisinde yer alan her katmanın bir diğer kaymana sağladığı besin transferi vardır. En son halkada yer alan ayrıştırıcılar ise ölü maddelerin torağa geri dönüşümünü sağlar.
Besin Piramidinin En Altını Ne Grubu Oluşturur?
En alt sırada yer alan grup, ayrıştırıcı grubundan oluşur. Ayrıştırıcılar; hayvan ölülerini tekrardan doğaya kazandırılmasını sağlarlar. Aynı zamanda bitki atıklarını da kullanılarak doğaya karışım işlemini devam ettirirler.
Ayrıştırıcılar bir mikroorganizmalardır. Ayrıştırıcıların doğaya, toprağa ve suya birçok yararı vardır. En büyük yararı ölü maddeleri yiyor olmasıdır. Heterotrofik olarak da adlandırabileceğimiz ayrıştırıcılar, ölü maddeleri tekrardan doğaya karıştırırlar.
Ölü maddelerin enerjisi elbette ki tükenmiştir. Fakat ayrıştırıcılar, ölü maddelerin içerisinde yer alan kimyasalları diğer canlıların kullanabileceği şekilde dönüştürür. Ölü maddelerin dönüşmesi ile diğer canlıların ihtiyaçları giderilecek aşamaya getirilir.
Birincil ayrıştırıcı grubu içerisinde; mantar ve bakteriler yer alır. Doğada her grubun ve her canlı organizmanın bir yeri, önemi ve görevi vardır. Besin zinciri örnekleri bu şekilde verilebilir.
Besin Piramidinin En Üstünü Ne Grubu Oluşturur?
En üst grupta yer alan isim, üreticilerdir. Üreticiler bitki olarak geçer. Bitkiler üretimi yaşamlarını sürdürebilmek adına gerçekleştirirler. Fotosentez yaparak kendi yaşamlarının devam etmesini sağlarlar.
Kendi ihtiyaçlarını ve besinlerini üretebilen üreticilerin ürettikleri şu şekildedir:
- Kimyasal enerji
- Besin
- Oksijen
Bu maddelerin üretimini gerçekleştirmek için kullanım sağlanan kaynaklar da doğada mevcuttur. Karbondioksit, su, madensel tuz ve güneş kaynağı sayesinde üretim işlemlerini tamamlarlar.
Besin üretebilenler ototrof olarak isimlendirilir. Zincir içerisinde önemli bir yerde bulunan üreticiler de zarar görmemelidir yoksa diğer gruplarda bulunan canlılar da büyük etki görürler.
Besin Zinciri Piramidi Nasıl Bozulabilir veya Etkilenebilir?
Bazı çevresel faktörler ve dış etkenler nedeni ile besin zinciri değişebilir. Değişkenlik göstermesi ile bir düzen bozulması ve aksama yaşanır. Değişiklikler bir türün yok olması ile gerçekleşebilirken aynı zamanda yeni bir canlının ekosisteme eklenmesi ile de gerçekleşir.
Her iki ihtimal de zinciri yakından etkiler. Ekosistemde yaşanan köklü bir değişim, zincire de direkt yansımaktadır. Bu sayılan etki ve değişimler doğal yol ile sağlanan değişimlerdir.
İnsan etkisi ve gücü ile de yaşanabilecek birtakım değişimeler ve etkiler mevcuttur. Canlıları yok edebilecek tarımsal uygulamalar oldukça zarar verici bir etkiyi oluşturur. Tarım sırasında diğer canlıların da hatanın etkilenebileceğini unutmadan bir süreç yönetilmelidir.
Avlanmak da ekosistemi bozmanın yapay yoludur. Ekosistemin bozulması ve hayvanların azalması sonucunda yine zincir oldukça fazla etkilenir. Besin zinciri ekosistemin en önemli parçasıdır ve hayvanların hayatlarını sürdürebilmeleri adına gereklidir.
Herhangi bir dış etken veya iç etken sebebi ile besin zinciri sekteye uğradığında temelinde tüm hayvanlara zarar verir.
İlginizi Çekebilir: Çevre Bilinci Nedir?
paylaş
twittle
paylaş
paylaş
