İşletmelerin tüm faaliyetleri neticesinde oluşan atıkların Atık Yönetimi Yönetmeliği esasları başta olmak üzere ilgili çevre mevzuatlar kapsamında yönetilmesi gerekmektedir. Bu gerekliler kapsamında yapılması gerek tüm iş ve işlemler özenle takip edilip tarihleri kaçırılmadan gerekli beyan ve bildirimlerin yapılması önem arz etmektedir
Atık Yönetim Nedir?
Tesislerin üretim, tüketim ve hizmet faaliyetleri gösteren kurum, kuruluş ve işletmelerden kaynaklanan tehlikeli ve tehlikesiz atıkların üretildikleri yerlerde ayrı toplanması, geçici depolanması, taşınması ve bertaraf edilmesi kapsamında yönetilmesidir.
Atık türleri?
Atık türleri tehlikeli, tehlikesiz, tıbbi atık gibi ana başlıklarda işlenmektedir. Bu atıklardan tıbbi atıklar genellikle tıbbi işlemler sonucu ortaya çıkan (Örnek: Revir, hayvansal tıbbi işlemler vb.) atıklar olup Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında gerekli işlemlerin yapılması gerekmektedir. Tehlikeli atıklar tehlikelilik özelliği taşıyan yahut tehlikeli özellikteki kimyasallar ile temas etmiş atıklar olarak anılmakta olup Atık Yönetimi Yönetmeliği kapsamında Atık Kodu belirlenerek gerekli işlemler yapılması gerekmektedir. Tehlikesiz atıklar ise tehlikeli özelliği bulunmayan genellikle ambalaj atıklarından oluşan atıklardır.
Geri kazanım ve geri dönüşüm nedir?
Tesislerden oluşan tehlikeli, tehlikesiz fark etmeksizin oluşan atıkların geri kazanım tesislerinde işlenerek (Örnek: Plastik çapaktan plastik granül, granülden plastik ürünler üretmek) yeniden bir ürün haline getirilmesi işlemine geri kazanım denilmektedir. Yine bahsi geçen atıkların geri dönüşüm tesisleri kapsamında son ürüne haline gelmeden yarı mamul (Örnek: Plastik Pet Şişelerin Kırılarak Plastik Çapak Yapılması) haline getirilme işlemine ise geri dönüşüm denilmektedir.
Atık yönetimi danışmanlığı nedir? Atık yönetim danışmanlığı süreci nasıl işler?
Atık yönetimi danışmanlığı tesislerde oluşan tüm atıkların belirlenmesi, yönetilmesi, minimize edilmesi, geri kazanılması, bertaraf edilmesi süreçlerini içermektedir. Bu kapsamda bir üretim tesisinde oluşan atıkların öncelikle kaynakları belirlenerek kategorize(Tehlikeli, Tehlikesiz) edilir.
Ardından bu atıkların kaynağında ayrı toplanarak depolanması süreçleri izlenir. Akabinde atıkların minimizasyonu kapsamında atık türlerine uygun atık azaltım çalışmaları yapılır. Sonraki aşamada atıklar uygun şartlarda maaliyet azaltma, gelir elde etme stratejileri belirlenir. Son aşamada bertarafa gitmesi gereken atıklar minimum maaliyet ile bertaraf edilmesi süreçleri yönetilir.
Endüstriyel Atık Yönetim Planı (EAYP) Nasıl Hazırlanır?
Endüstriyel atık yönetim planı tesislerin üretim ve ofis kaynaklı oluşan atıkların türlerinin ve kaynaklarının belirlenmesi ile başlamaktadır. Ardından oluşan her atık için uygun atık kodu seçilmesi gerekmektedir. Akabinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Endüstriyel Atık Yönetimi Planı (EAYP) formatı kapsamında gerekli bilgiler doldurularak tamamlanmaktadır.
EAYP formatı tesis genel bilgileri ile başlamakta akabinde atık yönetiminde sorumlu kişi bilgileri ile devam etmektedir. Ardından tesisinizin faaliyeti anlatan iş akım şeması ve atık kaynaklarının akım şemasında gösterilmesi ile devam etmektedir. Sonrasında 3 yılı ayrı ayrı içerecek şekilde atık kodu, atık kodu tanımı, tahmini yıllık oluşacak atık miktarı (atık kodu başına), bertaraf yöntemi (R12, D5 gibi) ve atığın gönderildiği tesis bilgilerini içeren tablo oluşturulmaktadır. Sonrasında diğer gerekli bilgiler doldurulmakta, her sayfası tesis yetkilisi tarafından kaşe-imza yapılarak atık yönetim planı tamamlanmaktadır.
Atık Yönetim Planı Formata uygun şekilde aşağıdaki tariflere uygun olarak doldurulur.
Atık Üreticisinin (Sanayicinin) İletişim Bilgileri (tesis adı, adresi, telefon, faks numarası, vergi numarası ve tesis yetkilisi) ve atık yönetiminden sorumlu kişiye ait bilgiler yazılır.
Atık Yönetim Planının ekleri yazılır.
Atık kaynakları hakkında ve burada oluşan kaynaklar hakkında detaylı bilgi yazılır.
Örneğin: Atık kaynağı olarak İdari bina/ofisler, burada oluşan atıklar olarak da, kullanılmış piller, flouresan ve civalı ampuller, toner/kartuşlar yazılabilir. Proses atığına örnek olarak da: atık kaynağına mekanik bakım atölyesi, burada oluşan atıklara da, atık yağlar, boş yağ varilleri/tenekeleri, yağ bulaşmış bez eldiven üstüpü gibi atıklar ve yağlı metal talaşları yazılabilir.
Tesiste oluşan atıkların atık kodları, atık isimleri, oluşum miktarları ve bu atıkların bertaraf/yada geri kazanım açıklaması tablo halinde yazılır. Mevcut kodlar (Yönetmelik Ek-4) tablosunda tehlikeli atıklar, atık yağlar, pil-akü, tıbbi atıklar dışındaki atıklar için kod numarası bulunmaz. Mesela Ömrünü tamamlamış lastikler, bitkisel atık yağlar gibi. Kodu bulunmayan atıkların kod numarası kısmı boş bırakılır.
Bir önceki yıla ait atık miktarları, ile gelecek 3 yıl için tahmini yıllık atık üretim miktarları yazılır.
Tesiste atık azaltmaya yönelik yapılacak işlemler, önlemler ve planlar var ise yazılır.
En son olarak atıkların bertaraf edildiği ya da geri kazanıldığı tesislere ait bilgiler yazılır.
Planın tüm sayfaları ve ekleri tesis yetkilisi tarafından imzalanır.
Atık Sahası Nedir?
Atık Yönetimi Yönetmeliği standartlarında, Öncelikle çalışma alanlarında atıkların sıkça çıktığı alanların ortak noktaları sayılabilecek yerler belirlenerek buralara üzerlerinde ilgili atık kodunun yazdığı, atığı tarif eder şekillerin yer aldığı tehlikeli atıklar için 4 tarafı kapalı, zeminin geçirimsiz malzemeden, dökülmelere karşı absorban madde ve toplama kanalları bulunan, reaksiyonlara karşı yangın söndürücünün bulundurulduğu, tehlikesiz atıklar içinse üstü açık olabilecek şekilde atık toplama ve depolama alanlarıdır.
Atık Yönetim Planı Başvurusu Nereye Yapılır?
Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği EK-1 listelerinde yer alan tesisler Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’ne dilekçe ile aşağıdaki evrakları ek kısmına koyarak başvuruda bulunmaları gerekmekte olup ilgili yönetmeliğin EK-2 listesinde yer alan tesisler EAYP lerini hazırlayarak tesislerinde bulunan çevre dosyasında hazır bulundurmaları gerekmektedir.
Atık yönetim planı onaylandığı tarihten itibaren 3 yıl geçerli olup, atık sahası yer değişimi, atık kodu eklenmesi, adres ve unvan değişikliği veya atık yönetim planında belirtilen miktarın aşılması durumunda güncellenmesi gerekmektedir. Atık yönetim planı süre bitiminden en geç 3 ay öncesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’ne dilekçe ile güncellenme başvurusu yapılması gerekmektedir.
Atık Yönetim Planı Evrakları Nelerdir?
Ek-1: Kaşe İmzalı Atık Yönetim Planı
Ek-2: Kapasite Raporu
Ek-3: Tehlikeli Atık Mali Sorumluluk Sigortası
Ek-4: Atık Beyanı
Ek-5: Atık Oluşumunun da Gösterildiği İş Akım Şeması ve Proses Özeti
Ek-6: ÇED Görüşü
Ek-7: Ticaret Sicil Gazeteleri
Ek-8: Vergi Levhası
Ek-9: İmza Sirküleri
Ek-10: Kanal Bağlantı Yazısı
Ek-11: Vaziyet Planı
Ek-12: Tehlikeli ve Tehlikesiz Atık Sahaları, Kaynağında Ayrıştırma Noktaları Fotoğrafları
Ek:13: Atık Yönetimi İle İlgili Çevre Eğitimlerine Dair Bilgi, Belge ve Dokümanlar
MOTAT (Mobil Tehlikeli Atık Yönetim Sistemi) Kaydı Nedir?
MOTAT, Atıkların Karayolunda Taşınmasına İlişkin Tebliğ kapsamındaki atıkların karayolu ile taşınmasına dair bir sistemdir. Bu uygulama ile tehlikeli atık taşıma işlemlerinin tamamının kayıt altına alınması bu şekilde tehlikeli atıkların her noktada izlenebilmesi ve sürekli denetlenebilmesi konusundaki etkinliğin arttırılması amaçlanmaktadır. Atık üreticisi sistem üzerinden, Atık Gönderim işlemleri kısmından üretmiş olduğu atığın özelliklerini, taşıyıcı firmayı ve bertaraf tesisini belirterek bir atık transfer talebi oluşturur. Oluşturduğu bu talep, talep içerisinde belirtilmiş olan taşıyıcı firma ve bertaraf tesisinin sisteminde gözükür.
Atık talebinde bulunan atık üreticisi talebini kaydettikten sonra bu talebe ilişkin Taşıma Kontrol Numarası (TKN), taşıyıcı firmanın sisteminde ise bu talep ile ilgili olarak Taşıma Doğrulama Numarası (TDN) oluşacak. Üretilen bu numaralar taşıma işleminin fiziksel olarak gerçekleşmesi sırasında taşıma işlemi sorumluları tarafından tanımlamak ve tanımlanmış olan taşıma işlemini onaylamak amacıyla kullanılacak olan numaralardır.
Atığın araca yüklenmesi sırasında atığın sistemi kaydedilmesi işlemi aracın üzerindeki mobil terminal üzerinden gerçekleştirilir. Mobil terminal üzerinden Taşıma Ekleme kısmından atık üreticisinin oluşturduğu talep karşılığında ortaya çıkan TKN ve TDN numaraları mobil terminal üzerine girilir.
Şifreler girildikten bir sonraki aşamada tartımı gerçekleştirilen atığın atık miktarı bilgisi sisteme kaydedilir ve taşıma onaylanır. Taşınan atıklar tesislere getirildikten sonra tesislerde atıkları boşaltma işlemi gerçekleşebilmesi için taşınan o atıklara ait tesis sisteminde Boşaltma Onaylama Numarası (BON) oluşur.
Atıklar tesise geldiğinde boşaltmaları tamamlandığında bu numaralar mobil terminal üzerinden girilerek atık işleminin atık üreticisinden alınıp taşınması ve tesiste boşaltılması işlemi boyunca bütün süreci tamamlanmış olur. Mobil terminal üzerinden kaydı yapılan bu taşımalara sistem üzerinden “çevrimiçi” ortamda sürekli olarak gözlenebilir ve takip edilebilir. Yine taşıma üzerinde düzenleme ya da sehven yapılmış yanlışlıkları düzeltme içinde sistem üzerinden işlemler gerçekleştirilebilmektedir.
Atık Beyan Sistemi Nedir? Atık Beyanı Nedir?
Atık beyanı tesislerin faaliyetleri sonucu ortaya çıkan atıklarının her yıl Mart ayı sonuna kadar önceki yılda oluşan atıkların miktarlarını (örnek: 2023 atık beyanı 2024 Mart ayı sonuna kadar) EÇBS motat sistemi üzerinden beyan edildiği sistem olup ilgili sistem yalnızca 1 Ocak-31 Mart tarihleri arasında açıktır. Boş atık beyanı dahi olsa atık beyanı yapılması önem arz etmektedir.
Atık Beyanı Nasıl Yapılır? Atık Beyanı Ne Zaman Yapılır?
Çevre Mevzuatı gereği tehlikeli ve tehlikesiz atık üreticileri atık beyan formunu her yıl bir önceki yılın bildirimini içerecek şekilde en geç Mart ayı sonuna kadar Bakanlıkça hazırlanan EÇBS (Entegre Çevre Bilgi Sistemi) kullanarak doldurmak, onaylamak ve çıktısını almak ve beş yıl boyunca bir nüshasını saklamakla yükümlüdür. Entegre çevre bilgi sisteminde yer alan Atık Yönetim Uygulaması her yıl Ocak – Mart ayları arasında atık üreticilerinin beyan girişine açılmakta ve 31 Mart itibarıyla beyan girişine kapatılmaktadır.
Ambalaj Atık Beyanı Nedir? Ambalaj Atık Beyanı Ne Zaman Yapılır?
Ambalaj beyanları GEKAP (Geri Kazanım Katılım Payı) 3 aylık periyotlar (Ocak-Şubat-Mart) ile tesislerin mali müşavirleri tarafından ilgili ayın son tarihine kadar (Örnek: 1 periyot Nisan ayı sonuna kadar) yapılmaktadır.
Atık yönetimi danışmanlığı hangi sektörler için gereklidir?
Üretim süreçlerinde atık oluşumu mevcut tüm tesisler için atık yönetimi danışmanlığı gerekmektedir.
İşletmeler neden profesyonel atık yönetimi danışmanlığı almalıdır?
Atık yönetimi tesislerin üretim süreçlerinin ve atık yönetim süreçlerinin optimizasyonu kapsamında maaliyet ve üretim konularında avantaj sağlamaktadır.
Atık yönetimi firmalara nasıl maliyet avantajı sağlar?
Firmalarda oluşan bertarafa gönderilen tehlikeli atıklar firmalar için ciddi bir maaliyet oluşturmaktadır. Bu kapsamda atık yönetimi ile atık oluşumunun azaltılması, atıkların yönetimi ile uygun tekniklerin belirlenmesi ile firmalar atık bertaraf maaliyetlerini düşürmektedir.
Tehlikeli atık ve tehlikesiz atık arasındaki fark nedir?
Tehlikeli atıklar Atık Yönetimi Yönetmeliği eklerinde kodları ile belirtilmekte olmakla birlikte tehlikeli atıklar çevreye olumsuz etkisi olan, kimyasal reaksiyonlara sebep olabilecek zararlı tüm atıkları kapsamaktadır. Tehlikesiz atıklar çevreye olumsuz etkileri olmayan atıkları kapsamaktadır.
Geçici atık depolama alanı tasarımı ve yönetimi nasıl yapılır?
Atık geçici depolama alanları tesislerin atık yönetimi kapsamında mevcut atık oluşumu kapasiteleri kapsamında yeterli kapasitede, atıkların birbiri ile reaksiyona girmeyecek şekilde, çevresel etkenlerden etkilenmeyecek şekilde, zemini sızdırmaz, üzeri ve etrafı kapalı, dökülme riskine karşı absorban madde ve kör toplama ızgaraları bulunan, reaksiyon riskine karşı yangın söndürücü bulunan, her atık için atık kodu, atık sahası sorumlusunun bilgilerinin yer aldığı tabelaları bulunan alandır.
Yasal raporlamalar ve bildirimler konusunda destek veriyor musunuz?
Atık Beyanları, tehlikeli ve tehlikesiz atık gönderimleri, Atık Yönetim Planları gibi atıklar ile ilgili tüm süreçlerde hizmet vermekteyiz.
Çevre mevzuatına uygunluk nasıl sağlanır?
Tesislerin üretim süreçleri ve kapasiteleri (kapasite raporu gibi) incelenerek çevresel tüm meri mevzuatlar kapsamında değerlendirilerek gerekli işlemler yapılarak sağlanmaktadır.
EÇBS (Elektronik Çevre Bilgi Sistemi) Nedir?
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının işletmelerin çevresel açıdan gerekli beyan, bildirim, raporlama, belge başvuruları gibi tüm süreçlerin yürütüldüğü uygulamaların yer aldığı elektronik sistemdir.
EÇBS (Elektronik Çevre Bilgi Sistemi) kaydı hizmeti
EÇBS kayıt işlemi tesis imza sirküsüne sahip yetkilisinin e-devlet ile açılması ile başlamaktadır. Ardından hesap firma ekle kısmı ile mevcut tesisi için gerekli bilgiler sistem üzerinden girilerek gerekli adımlar izlenmekte ve en son olarak işletmenin ticaret sicil belgesi ve yetkili imza sirküsü sisteme yüklenir.
Ardından EÇBS kaydı başvuru belgesi oluştur butonu ile başvuru oluşturulur oluşturulan başvuru dokümanı yetkili tarafından kaşe-imza yapılarak ilgili Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğüne başvuru yapmasının ardından sistem açılmaktadır. Süreç il müdürlüğü onay sürecine göre bir haftayı bulabilmektedir.
